Zapalenie stawów to jedna z najczęstszych dolegliwości, które dotykają psy w różnym wieku. To schorzenie może znacząco obniżyć jakość życia czworonoga, powodując przewlekły ból i ograniczenie mobilności. Jako opiekunowie psów powinniśmy znać objawy tej choroby, aby móc szybko zareagować i zapewnić naszemu pupilowi odpowiednią opiekę. W tym artykule przyjrzymy się objawom zapalenia stawów u psów oraz metodom leczenia, które mogą przynieść ulgę naszym czworonożnym przyjaciołom.

Czym jest zapalenie stawów u psów?

Zapalenie stawów (artretyzm) to stan zapalny tkanek stawowych, który prowadzi do bólu, sztywności i ograniczenia ruchomości. U psów występują dwa główne typy zapalenia stawów:

• Zwyrodnieniowe zapalenie stawów – najczęstszy typ, związany z wiekiem i zużyciem chrząstki stawowej
• Reumatoidalne zapalenie stawów – choroba autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy atakuje stawy

Dodatkowo u młodych psów może wystąpić młodzieńcze zapalenie stawów, związane z zaburzeniami rozwoju i wzrostu. Niezależnie od rodzaju, zapalenie stawów prowadzi do stopniowego pogorszenia stanu stawów i nasilających się dolegliwości bólowych, które znacząco wpływają na codzienne funkcjonowanie psa.

Badania wykazują, że nawet 20% psów powyżej 1 roku życia cierpi na jakąś formę zapalenia stawów, a odsetek ten wzrasta do ponad 80% u psów w wieku geriatrycznym (powyżej 8 lat).

Objawy zapalenia stawów u psa

Rozpoznanie zapalenia stawów we wczesnym stadium może być wyzwaniem, ponieważ psy instynktownie ukrywają ból. Dlatego tak ważna jest uważna obserwacja naszego pupila i zwracanie uwagi na subtelne zmiany w jego zachowaniu i sposobie poruszania się. Oto najczęstsze objawy, które mogą świadczyć o zapaleniu stawów:

Zmiany w mobilności i postawie

Jednym z pierwszych sygnałów ostrzegawczych jest zmiana w sposobie poruszania się psa. Możemy zaobserwować, że pies kuleje po wstaniu, szczególnie po dłuższym odpoczynku. Sztywność poranna jest bardzo charakterystycznym objawem zapalenia stawów – pies potrzebuje więcej czasu, aby „rozruszać się” po nocy. Z czasem może pojawić się również widoczne utykanie, trudności ze wstawaniem, niechęć do wchodzenia po schodach czy wskakiwania na meble.

Psy z zapaleniem stawów często przyjmują też charakterystyczną postawę oszczędzającą bolesne stawy – mogą przenosić ciężar ciała na zdrowsze kończyny lub siadać i leżeć w nietypowy sposób, aby zmniejszyć nacisk na dotknięte chorobą stawy.

Zmiany w zachowaniu

Ból związany z zapaleniem stawów może prowadzić do istotnych zmian w zachowaniu psa. Zwierzę może stać się mniej aktywne, niechętnie uczestniczyć w zabawach, które wcześniej sprawiały mu radość, czy unikać dłuższych spacerów. Niektóre psy stają się drażliwe, zwłaszcza gdy dotykamy obszarów w pobliżu chorych stawów. Możemy również zaobserwować, że pies częściej liże lub gryzie okolice bolesnego stawu w próbie złagodzenia dyskomfortu.

Psy z zapaleniem stawów często wykazują tzw. „dobry dzień, zły dzień” – oznacza to, że nasilenie objawów może się zmieniać z dnia na dzień, co czasem prowadzi właścicieli do błędnego przekonania, że problem ustępuje.

Fizyczne oznaki zapalenia stawów

W zaawansowanych przypadkach zapalenia stawów możemy zaobserwować fizyczne zmiany w okolicach dotkniętych chorobą stawów. Może pojawić się obrzęk, wyczuwalne zgrubienia czy nawet deformacje stawów. W niektórych przypadkach można usłyszeć charakterystyczne trzeszczenie podczas ruchu stawu. U psów z przewlekłym zapaleniem stawów często dochodzi również do zaniku mięśni wokół chorego stawu, co jest wynikiem jego mniejszego używania i może dodatkowo pogarszać stabilność stawu.

Przyczyny zapalenia stawów u psów

Zrozumienie przyczyn zapalenia stawów jest kluczowe dla skutecznej profilaktyki i leczenia. Choroba ta może rozwinąć się z różnych powodów:

Czynniki genetyczne i predyspozycje rasowe

Niektóre rasy psów są bardziej narażone na problemy ze stawami ze względu na swoją budowę anatomiczną lub genetyczne predyspozycje. Dysplazja stawu biodrowego i łokciowego, które mogą prowadzić do zapalenia stawów, częściej występują u dużych ras, takich jak owczarki niemieckie, labradory, golden retrievery czy berneńskie psy pasterskie. Z kolei małe rasy, jak jamniki czy mopsy, mogą cierpieć na problemy z kręgosłupem, które wtórnie prowadzą do przeciążenia stawów.

Urazy i przeciążenia

Przebyte urazy, takie jak złamania, zwichnięcia czy naderwania więzadeł, mogą w przyszłości prowadzić do rozwoju zapalenia stawów. Również przewlekłe przeciążenie stawów, wynikające np. z nadwagi, intensywnego treningu sportowego czy nieprawidłowej struktury stawu, przyspiesza zużycie chrząstki stawowej i sprzyja rozwojowi stanu zapalnego.

Infekcje i choroby autoimmunologiczne

Zapalenie stawów może być również konsekwencją infekcji bakteryjnych, wirusowych czy grzybiczych, które atakują tkankę stawową. Choroby autoimmunologiczne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, powodują, że układ odpornościowy psa atakuje własne stawy, prowadząc do przewlekłego stanu zapalnego i postępującego uszkodzenia tkanek.

Diagnostyka i leczenie zapalenia stawów u psa

Jeśli zauważymy u naszego psa objawy sugerujące zapalenie stawów, niezbędna jest wizyta u lekarza weterynarii. Tylko specjalista może postawić prawidłową diagnozę i zaproponować odpowiednie leczenie dostosowane do indywidualnych potrzeb zwierzęcia.

Diagnostyka

Proces diagnostyczny zazwyczaj obejmuje:

• Dokładny wywiad z właścicielem dotyczący obserwowanych objawów i historii medycznej psa
• Badanie kliniczne, podczas którego weterynarz ocenia sposób poruszania się psa, bada stawy pod kątem obrzęku, bolesności i zakresu ruchu
• Badania obrazowe – zdjęcia rentgenowskie są podstawową metodą diagnostyczną, pozwalającą ocenić stan stawów; w niektórych przypadkach może być konieczne wykonanie USG, tomografii komputerowej czy rezonansu magnetycznego
• Badania laboratoryjne – analiza płynu stawowego czy badania krwi mogą pomóc w różnicowaniu typów zapalenia stawów i wykluczeniu innych chorób

Metody leczenia zapalenia stawów

Leczenie zapalenia stawów u psów jest zwykle kompleksowe i długoterminowe. Jego celem jest złagodzenie bólu, spowolnienie postępu choroby i poprawa jakości życia zwierzęcia. Skuteczna terapia zazwyczaj łączy kilka podejść i musi być indywidualnie dostosowana do potrzeb konkretnego psa, uwzględniając jego wiek, ogólny stan zdrowia i stopień zaawansowania choroby.

Farmakoterapia

Leki przeciwzapalne i przeciwbólowe są podstawą leczenia zapalenia stawów. Najczęściej stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) przeznaczone dla psów, które zmniejszają stan zapalny i łagodzą ból. W niektórych przypadkach weterynarz może zalecić również leki opioidowe, gabapentynę czy amantadynę jako dodatkowe środki przeciwbólowe.

Uzupełnieniem terapii są często chondroprotektory – substancje wspomagające regenerację chrząstki stawowej, takie jak glukozamina, chondroityna czy kwas hialuronowy. Mogą być one podawane w formie doustnej lub jako iniekcje dostawowe.

Uwaga: Nigdy nie podawajmy psu leków przeciwbólowych przeznaczonych dla ludzi bez konsultacji z weterynarzem. Niektóre z nich, jak np. paracetamol czy ibuprofen, mogą być dla psów toksyczne i zagrażać ich życiu!

Fizjoterapia i kontrola wagi

Fizjoterapia odgrywa kluczową rolę w leczeniu zapalenia stawów. Regularne, kontrolowane ćwiczenia pomagają utrzymać ruchomość stawów i wzmocnić otaczające je mięśnie. W zależności od stanu psa, fizjoterapeuta weterynaryjny może zalecić:

• Kontrolowane spacery (najlepiej na miękkim podłożu)
• Ćwiczenia w wodzie (hydroterapia) – szczególnie skuteczne, gdyż odciążają stawy
• Masaże poprawiające krążenie i rozluźniające napięte mięśnie
• Ćwiczenia rozciągające zwiększające zakres ruchu
• Terapię ciepłem lub zimnem łagodzącą ból i stan zapalny

Utrzymanie prawidłowej masy ciała jest niezwykle ważne, ponieważ nadwaga znacząco zwiększa obciążenie chorych stawów. Nawet niewielka redukcja masy ciała może przynieść zauważalną poprawę komfortu psa i spowolnić postęp choroby.

Metody alternatywne i wspomagające

Coraz większą popularność zyskują również alternatywne metody leczenia zapalenia stawów, takie jak:

• Akupunktura – stymulująca naturalne mechanizmy przeciwbólowe organizmu
• Laseroterapia – zmniejszająca stan zapalny i przyspieszająca regenerację tkanek
• Terapia komórkami macierzystymi – wspomagająca regenerację uszkodzonej chrząstki
• Terapia osoczem bogatopłytkowym (PRP) – wykorzystująca zdolności regeneracyjne organizmu
• Suplementy diety (np. olej z łososia bogaty w kwasy omega-3, kurkuma o działaniu przeciwzapalnym)

W zaawansowanych przypadkach, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi zadowalających rezultatów, może być konieczne leczenie chirurgiczne – od artroskopii (małoinwazyjnej operacji stawu) po całkowitą wymianę stawu.

Jak pomóc psu z zapaleniem stawów w domu?

Oprócz leczenia weterynaryjnego, możemy wiele zrobić, aby poprawić komfort życia psa cierpiącego na zapalenie stawów:

• Zapewnić wygodne, ortopedyczne legowisko, które odciąży bolesne stawy i zapewni ciepło
• Dostosować dom – położyć maty antypoślizgowe na śliskich powierzchniach, zapewnić rampy zamiast schodów, podnieść miski z jedzeniem i wodą
• Dostosować aktywność fizyczną – krótsze, ale częstsze spacery zamiast jednego długiego, męczącego wysiłku
• Unikać aktywności obciążających stawy (skakanie, gwałtowne zmiany kierunku, ostre hamowanie)
• Stosować ciepłe okłady na bolesne stawy (szczególnie w chłodne dni), które rozluźniają mięśnie i poprawiają krążenie
• Zapewnić odpowiednią dietę – z ograniczoną zawartością kalorii, ale bogatą w składniki odżywcze wspierające zdrowie stawów

Zapalenie stawów u psów to przewlekła choroba, której nie można całkowicie wyleczyć, ale właściwe podejście pozwala skutecznie kontrolować jej objawy i zapewnić psu dobrą jakość życia przez wiele lat. Kluczowa jest wczesna diagnoza i kompleksowe leczenie dostosowane do indywidualnych potrzeb zwierzęcia. Jako odpowiedzialni opiekunowie, powinniśmy regularnie obserwować nasze psy pod kątem pierwszych objawów problemów ze stawami i nie bagatelizować nawet subtelnych zmian w ich zachowaniu czy sposobie poruszania się. Pamiętajmy, że odpowiednio wcześnie rozpoczęta terapia może znacząco spowolnić postęp choroby i zapewnić naszemu czworonożnemu przyjacielowi komfortowe i aktywne życie mimo zapalenia stawów.