Spondyloza to jedna z częstszych chorób kręgosłupa, która dotyka psy, szczególnie w starszym wieku. Choroba ta, choć początkowo może przebiegać bezobjawowo, z czasem może znacząco obniżyć komfort życia czworonoga. Wczesne rozpoznanie objawów i odpowiednia reakcja są kluczowe, by zapewnić psu najlepszą możliwą opiekę i utrzymać dobrą jakość jego życia pomimo postępujących zmian zwyrodnieniowych.

Czym jest spondyloza u psa?

Spondyloza (spondylosis deformans) to choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa, charakteryzująca się tworzeniem wyrośli kostnych, tzw. osteofitów, na krawędziach trzonów kręgów. Osteofity to kostne narośla, które powstają jako reakcja organizmu na mikrourazy i zmiany zwyrodnieniowe w obrębie kręgosłupa.

Spondyloza to proces degeneracyjny kręgosłupa, w którym dochodzi do tworzenia mostków kostnych (osteofitów) między sąsiadującymi kręgami, co może prowadzić do ograniczenia ruchomości kręgosłupa i bólu.

Choroba najczęściej rozwija się w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa, choć może dotyczyć również innych jego partii. Z czasem osteofity mogą łączyć się ze sobą, tworząc mostki kostne między sąsiadującymi kręgami, co prowadzi do usztywnienia kręgosłupa i może powodować dyskomfort lub ból u czworonoga.

Przyczyny rozwoju spondylozy u psów

Spondyloza to schorzenie o złożonej etiologii, na które wpływa wiele czynników:

• Wiek – choroba najczęściej dotyka psy starsze, powyżej 8-10 roku życia
• Predyspozycje genetyczne – niektóre rasy są bardziej podatne na rozwój spondylozy (np. owczarki niemieckie, bokserzy, labradory, dobermany)
• Nadmierne obciążenie kręgosłupa – dotyczy szczególnie psów pracujących, sportowych lub z nadwagą
• Urazy mechaniczne – mikrourazy i przeciążenia kręgosłupa związane z aktywnością fizyczną
• Zaburzenia metaboliczne – mogą przyspieszać procesy degeneracyjne w tkance kostnej

Warto zaznaczyć, że spondyloza to naturalny proces starzenia się kręgosłupa, który w pewnym stopniu występuje u większości starszych psów. Jednak nasilenie zmian i towarzyszące im objawy mogą być bardzo różne, od całkowicie bezobjawowych po znacząco upośledzające funkcjonowanie zwierzęcia.

Objawy spondylozy u psa

Przebieg choroby jest bardzo indywidualny. U wielu psów spondyloza przebiega bezobjawowo i zostaje wykryta przypadkowo podczas badań z innego powodu. Jednak w zaawansowanych przypadkach można zaobserwować:

• Sztywność kręgosłupa, szczególnie widoczną po dłuższym odpoczynku lub rano
• Wygięty grzbiet (tzw. postawa przeciwbólowa) – pies próbuje odciążyć bolesne miejsca
• Trudności z wstawaniem i kładzeniem się – pies może potrzebować więcej czasu lub pomocy
• Niechęć do skoków i wchodzenia po schodach – czynności wymagające większej elastyczności kręgosłupa
• Kulawizna lub nieprawidłowy chód – często „miękki” lub sztywny sposób poruszania się
• Widoczne drżenie mięśni pleców – reakcja na ból lub próba stabilizacji kręgosłupa
• Zmniejszona aktywność i niechęć do zabawy – pies unika sytuacji, które mogą powodować dyskomfort
• Reakcje bólowe przy dotykaniu okolic kręgosłupa – piszczenie, warczenie lub odwracanie się

Objawy neurologiczne

W zaawansowanych przypadkach, gdy osteofity uciskają na rdzeń kręgowy lub korzenie nerwowe, mogą pojawić się objawy neurologiczne:

• Zaburzenia czucia w kończynach – pies może nieprawidłowo stawiać łapy lub nie reagować na bodźce bólowe
• Osłabienie mięśni kończyn tylnych – widoczne jako niepewny chód lub „siadanie” na zadzie
• Problemy z kontrolowaniem oddawania moczu i kału – nietrzymanie lub trudności z oddawaniem
• W skrajnych przypadkach – niedowład lub paraliż kończyn, zwłaszcza tylnych

Uwaga: Nagłe pojawienie się objawów neurologicznych wymaga natychmiastowej konsultacji weterynaryjnej, gdyż może świadczyć o ucisku na rdzeń kręgowy!

Diagnostyka spondylozy

Prawidłowa diagnoza spondylozy opiera się na kilku elementach:

Wywiad i badanie kliniczne – lekarz weterynarii zbiera informacje o objawach, ich nasileniu i czasie trwania. Podczas badania ocenia ruchomość kręgosłupa, reakcje bólowe i stan neurologiczny psa, sprawdzając m.in. odruchy i czucie w kończynach.

Badania obrazowe:

• Rentgenografia (RTG) – podstawowe badanie pozwalające uwidocznić osteofity i mostki kostne między kręgami. Często wystarczające do postawienia diagnozy
• Tomografia komputerowa (TK) – daje dokładniejszy, trójwymiarowy obraz zmian kostnych i pozwala ocenić ich wpływ na kanał kręgowy
• Rezonans magnetyczny (MRI) – pozwala ocenić stan tkanek miękkich, w tym rdzeń kręgowy i krążki międzykręgowe, co jest kluczowe przy podejrzeniu ucisku na struktury nerwowe

Badania dodatkowe – w niektórych przypadkach lekarz może zalecić badania krwi, aby wykluczyć inne schorzenia o podobnych objawach, takie jak choroby autoimmunologiczne czy infekcyjne.

Leczenie i postępowanie z psem chorym na spondylozę

Spondyloza jest chorobą nieodwracalną – raz powstałe zmiany kostne nie cofają się. Leczenie ma charakter objawowy i ma na celu poprawę komfortu życia psa poprzez zmniejszenie bólu, zachowanie ruchomości kręgosłupa i zapobieganie postępowi choroby.

Farmakoterapia

• Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) – zmniejszają ból i stan zapalny, są podstawą leczenia objawowego (np. karprofen, meloksykam)
• Leki przeciwbólowe – stosowane w przypadku silnych dolegliwości bólowych, często w połączeniu z NLPZ
• Suplementy wspomagające stawy – glukozamina, chondroityna, kwas hialuronowy, omega-3 pomagają spowolnić degenerację i zmniejszyć stan zapalny
• Leki rozluźniające mięśnie – przy wzmożonym napięciu mięśniowym, które często towarzyszy spondylozie

Fizjoterapia i rehabilitacja

• Masaże lecznicze – rozluźniają napięte mięśnie i poprawiają krążenie
• Ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśnie – pomagają utrzymać prawidłową postawę i odciążyć kręgosłup
• Hydroterapia (pływanie) – forma aktywności, która nie obciąża stawów i kręgosłupa
• Akupunktura – może przynieść ulgę w bólu i poprawić funkcjonowanie układu nerwowego
• Laseroterapia – zmniejsza stan zapalny i przyspiesza regenerację tkanek
• Magnetoterapia – poprawia ukrwienie i metabolizm tkanek, zmniejsza ból

Modyfikacja stylu życia

• Kontrola wagi – nadwaga dodatkowo obciąża kręgosłup, dlatego utrzymanie prawidłowej masy ciała jest kluczowe
• Umiarkowana, regularna aktywność fizyczna – krótsze, ale częstsze spacery zamiast długich wypraw
• Unikanie skoków, gwałtownych skrętów i innych obciążających kręgosłup aktywności
• Zapewnienie ciepłego, wygodnego miejsca do odpoczynku – wilgoć i zimno nasilają objawy
• Stosowanie podkładek ortopedycznych lub materacy, które odciążają kręgosłup
• Korzystanie z ramp zamiast schodów, by ułatwić psu dostęp do wyższych miejsc

Rokowania i jakość życia

Rokowania w przypadku spondylozy są bardzo indywidualne i zależą od:

• Stopnia zaawansowania zmian – im wcześniejsze stadium, tym lepsze rokowania
• Wieku psa – młodsze organizmy mają większe zdolności adaptacyjne
• Ogólnego stanu zdrowia – współistniejące choroby mogą komplikować leczenie
• Występowania objawów neurologicznych – ich obecność pogarsza rokowania
• Systematyczności leczenia i rehabilitacji – regularna terapia daje lepsze efekty

W większości przypadków, przy odpowiednim postępowaniu, psy z spondylozą mogą prowadzić satysfakcjonujące życie przez wiele lat. Kluczowe jest wdrożenie kompleksowej opieki, regularnych kontroli weterynaryjnych i dostosowanie aktywności do możliwości psa.

W przypadkach zaawansowanych, gdy dochodzi do silnych dolegliwości bólowych opornych na leczenie lub poważnych deficytów neurologicznych, rokowania są gorsze i mogą wymagać konsultacji z neurologiem weterynaryjnym.

Pamiętajmy, że każdy przypadek spondylozy jest indywidualny, a właściwa opieka i leczenie mogą znacząco poprawić komfort życia naszego czworonożnego przyjaciela. Regularne wizyty kontrolne u weterynarza, dostosowanie diety i aktywności oraz cierpliwość w opiece to klucz do zapewnienia psu dobrej jakości życia pomimo choroby.