Choroby ortopedyczne to jeden z najczęstszych problemów zdrowotnych, z którymi zmagają się psy, zwłaszcza te należące do ras dużych i olbrzymich. Schorzenia układu kostno-stawowego mogą znacząco obniżyć jakość życia czworonoga, ograniczając jego mobilność i powodując przewlekły ból. Wczesne rozpoznanie objawów i odpowiednia diagnostyka mają kluczowe znaczenie dla skutecznego leczenia i zapobiegania postępowi choroby. W tym artykule przyjrzymy się najczęstszym chorobom ortopedycznym występującym u psów, ich przyczynom, objawom oraz możliwościom terapii.
Zwyrodnienie kręgosłupa u psów – przyczyny i objawy
Zwyrodnienie kręgosłupa, znane również jako spondyloza, to choroba degeneracyjna dotykająca kręgosłup psa. Charakteryzuje się tworzeniem kostnych wyrośli (osteofitów) na krawędziach trzonów kręgowych. Proces ten jest naturalnym elementem starzenia się organizmu, jednak u niektórych psów może rozwinąć się przedwcześnie i przebiegać gwałtowniej.
Spondyloza najczęściej dotyka odcinek lędźwiowy i krzyżowy kręgosłupa, choć może występować również w innych jego częściach. Do głównych czynników ryzyka należą:
- Wiek – choroba częściej występuje u psów starszych, powyżej 8-10 roku życia
- Predyspozycje genetyczne – niektóre rasy, jak owczarek niemiecki, bokser czy labrador są bardziej podatne
- Nadwaga i otyłość – zwiększony nacisk na kręgosłup przyspiesza procesy zwyrodnieniowe
- Wcześniejsze urazy kręgosłupa
- Intensywny wysiłek fizyczny, zwłaszcza u psów pracujących i sportowych
Objawy zwyrodnienia kręgosłupa mogą być subtelne i narastać stopniowo. Wiele psów, mimo zaawansowanych zmian widocznych na zdjęciach RTG, nie wykazuje żadnych objawów klinicznych. Gdy jednak choroba zaczyna dawać dolegliwości, można zaobserwować:
- Sztywny chód, szczególnie po dłuższym odpoczynku
- Trudności z wstawaniem i kładzeniem się
- Niechęć do skakania, wchodzenia po schodach
- Ograniczoną ruchomość kręgosłupa
- Okresowe lub stałe bóle pleców
- Kulawizny bez wyraźnej przyczyny
Spondyloza u psa, choć brzmi groźnie, w wielu przypadkach nie wpływa znacząco na jakość życia czworonoga. Rokowania są zazwyczaj dobre, szczególnie przy odpowiednim postępowaniu i leczeniu objawowym.
OCD – osteochondroza i jej konsekwencje dla psiego organizmu
Osteochondroza (OCD – Osteochondritis Dissecans) to zaburzenie rozwojowe chrząstki stawowej, które dotyka głównie młode, szybko rosnące psy ras dużych i olbrzymich. Choroba polega na nieprawidłowym rozwoju i oddzielaniu się fragmentu chrząstki stawowej wraz z leżącą pod nią warstwą kości. Oderwany fragment może przemieszczać się w stawie, powodując stan zapalny, ból i dysfunkcję.
OCD u psa najczęściej dotyczy stawu barkowego, łokciowego, kolanowego lub skokowego. Choroba zazwyczaj rozwija się między 4 a 8 miesiącem życia, choć objawy mogą pojawić się później. Do głównych czynników ryzyka należą:
- Szybki wzrost i duża masa ciała
- Predyspozycje genetyczne – szczególnie narażone są rasy takie jak: berneński pies pasterski, labrador, golden retriever, owczarek niemiecki, nowofundland
- Nadmierna podaż energii i składników odżywczych w diecie szczeniąt
- Nadmierny wysiłek fizyczny w okresie wzrostu
- Urazy mechaniczne stawów
Charakterystyczne objawy OCD to:
- Kulawizna, która nasila się po wysiłku
- Ból przy manipulacji chorym stawem
- Obrzęk stawu
- Ograniczenie ruchomości
- Zanik mięśni w okolicy chorego stawu przy przewlekłym przebiegu
- W przypadku OCD stawu barkowego – skrócenie kroku w kończynie przedniej
Diagnostyka OCD opiera się głównie na badaniu RTG, choć w niektórych przypadkach konieczne może być wykonanie tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego lub artroskopii. Leczenie zależy od nasilenia objawów i lokalizacji zmian. W łagodnych przypadkach stosuje się leczenie zachowawcze (ograniczenie ruchu, leki przeciwzapalne, suplementy wspomagające regenerację chrząstki), jednak w większości przypadków konieczne jest leczenie chirurgiczne.
Młodzieńcze zapalenie stawów i kości u psów
Młodzieńcze zapalenie stawów u psów (panosteitis) to samoograniczająca się choroba zapalna kości długich, dotykająca głównie młode, rosnące psy ras dużych i olbrzymich. Choroba charakteryzuje się zapaleniem szpiku kostnego i okostnej, co prowadzi do silnego bólu i kulawizny. Panosteitis najczęściej występuje u psów między 5 a 18 miesiącem życia.
Szczególnie narażone na tę chorobę są owczarki niemieckie, dobermany, golden retrievery, labradory, bernardyny i rottweilery. Dokładna przyczyna choroby nie jest znana, choć podejrzewa się wpływ czynników genetycznych, zaburzeń metabolicznych, infekcji wirusowych czy niewłaściwego żywienia.
Główne objawy młodzieńczego zapalenia kości u psa to:
- Nagła, wędrująca kulawizna (może dotyczyć różnych kończyn w różnym czasie)
- Silny ból przy dotykaniu zajętych kości
- Podwyższona temperatura ciała
- Utrata apetytu
- Apatia, niechęć do ruchu
- Zwiększona wrażliwość na dotyk w okolicy bolesnej kończyny
Młodzieńcze zapalenie stawów u psów ma zazwyczaj dobre rokowanie. Choroba zwykle ustępuje samoistnie po kilku tygodniach lub miesiącach, bez pozostawiania trwałych zmian w układzie kostnym.
Leczenie panosteitis jest głównie objawowe i polega na podawaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Ważne jest również ograniczenie aktywności fizycznej psa w okresie zaostrzenia objawów oraz zapewnienie zbilansowanej diety. W niektórych przypadkach zaleca się suplementację preparatami wspierającymi zdrowie stawów i kości.
Inne choroby ortopedyczne często występujące u psów
Oprócz wyżej opisanych schorzeń, psy mogą cierpieć na szereg innych chorób ortopedycznych, które warto poznać, aby móc szybko zareagować w przypadku wystąpienia niepokojących objawów.
Dysplazja stawów biodrowych i łokciowych
To jedna z najczęstszych chorób ortopedycznych u psów, szczególnie ras dużych. Polega na nieprawidłowym rozwoju stawu, co prowadzi do jego niestabilności, a w konsekwencji do zmian zwyrodnieniowych. Objawy to m.in. „kaczkowaty” chód, trudności we wstawaniu, niechęć do ruchu i bóle. Leczenie może być zachowawcze lub chirurgiczne, zależnie od stopnia zaawansowania choroby.
Zerwanie więzadła krzyżowego
To częsta przyczyna nagłej kulawizny u psów aktywnych. Może być wynikiem urazu lub przewlekłych zmian degeneracyjnych. Objawia się nagłym bólem, niechęcią do obciążania kończyny i obrzękiem stawu kolanowego. Leczenie w większości przypadków jest chirurgiczne.
Krowi chód i krowia postawa u psa
To określenia opisujące specyficzne ustawienie kończyn tylnych, gdzie stawy skokowe są zbyt blisko siebie, a łapy skierowane na zewnątrz. Może być wynikiem wady wrodzonej, zaburzeń wzrostu lub chorób stawów. W zależności od przyczyny, leczenie może obejmować fizjoterapię, specjalne ortezy lub interwencję chirurgiczną.
Krzywe przednie łapy u psa mogą być z kolei objawem krzywicy (niedoboru witaminy D i wapnia), zaburzeń wzrostu lub wad wrodzonych. Wczesna interwencja, odpowiednia dieta i suplementacja często pozwalają skorygować problem u młodych psów.
Profilaktyka i leczenie chorób ortopedycznych u psów
Choroby ortopedyczne u psów często wymagają kompleksowego podejścia terapeutycznego. W zależności od rodzaju schorzenia, jego zaawansowania i ogólnego stanu zdrowia psa, lekarz weterynarii może zalecić różne metody leczenia:
- Farmakoterapia – leki przeciwzapalne, przeciwbólowe, chondroprotektory
- Leczenie chirurgiczne – szczególnie w przypadkach OCD, dysplazji czy zerwania więzadeł
- Fizjoterapia – masaże, ćwiczenia, hydroterapia
- Akupunktura i laseroterapia – jako metody wspomagające
- Kontrola masy ciała – redukcja nadwagi odciąża stawy i kręgosłup
- Suplementacja – preparaty zawierające glukozaminę, chondroitynę, kwasy omega-3
Profilaktyka chorób ortopedycznych powinna rozpocząć się już w okresie szczenięcym. Kluczowe znaczenie ma:
- Odpowiednie żywienie dostosowane do wieku, rasy i tempa wzrostu psa
- Umiarkowana, kontrolowana aktywność fizyczna szczeniąt (unikanie nadmiernych obciążeń)
- Regularne kontrole weterynaryjne
- Utrzymanie prawidłowej masy ciała
- Odpowiednie podłoże do zabawy i wypoczynku (unikanie śliskich powierzchni)
- W przypadku ras predysponowanych – badania przesiewowe w kierunku dysplazji
Nagły problem z chodzeniem u psa zawsze wymaga konsultacji weterynaryjnej. Może być objawem zarówno chorób ortopedycznych, jak i neurologicznych, a szybka diagnoza i wdrożenie odpowiedniego leczenia mają kluczowe znaczenie dla powodzenia terapii.
Choroby ortopedyczne u psów stanowią poważne wyzwanie dla właścicieli i lekarzy weterynarii. Jednak dzięki postępowi medycyny weterynaryjnej, dostępności nowoczesnych metod diagnostycznych i terapeutycznych, a także rosnącej świadomości właścicieli, coraz więcej czworonogów może cieszyć się aktywnym życiem mimo problemów ze stawami czy kręgosłupem. Kluczowe znaczenie ma wczesne rozpoznanie objawów, prawidłowa diagnoza i kompleksowe, indywidualnie dobrane leczenie.