Dysplazja to jedno z najczęstszych schorzeń ortopedycznych, które dotyka psy różnych ras i wielkości. Choroba ta może znacząco wpływać na jakość życia czworonoga, ograniczając jego aktywność i powodując ból. Dla właścicieli psów zrozumienie czym jest dysplazja, jak ją rozpoznać i leczyć, a przede wszystkim – jak jej zapobiegać, stanowi kluczowy element odpowiedzialnej opieki nad pupilem. W tym artykule przyjrzymy się szczegółowo temu problemowi, aby pomóc właścicielom psów w zapewnieniu swoim pupilom jak najlepszej jakości życia mimo choroby.

Czym jest dysplazja u psów?

Dysplazja to nieprawidłowy rozwój stawu, który prowadzi do jego niestabilności i stopniowej degeneracji. U psów najczęściej występują dwa typy tego schorzenia: dysplazja stawu biodrowego (DBS) oraz dysplazja stawu łokciowego (DSŁ). Oba rodzaje mają podobne podłoże, ale dotyczą różnych części ciała psa.

Dysplazja stawu biodrowego polega na nieprawidłowym ukształtowaniu panewki stawowej i główki kości udowej, co powoduje ich niedopasowanie. W zdrowym stawie główka kości udowej idealnie pasuje do panewki, tworząc stabilne połączenie. W przypadku dysplazji staw jest luźny, co prowadzi do tarcia, uszkodzenia chrząstki stawowej i rozwoju zmian zwyrodnieniowych.

Dysplazja stawu łokciowego natomiast dotyczy nieprawidłowego rozwoju kompleksu stawowego łokcia, co również prowadzi do niestabilności i stopniowej degeneracji stawu.

Badania wskazują, że nawet 50% dużych ras psów może być dotkniętych dysplazją stawu biodrowego w różnym stopniu nasilenia, choć nie wszystkie psy wykazują objawy kliniczne.

Przyczyny dysplazji u psów

Dysplazja ma złożone podłoże, a na jej rozwój wpływają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Zrozumienie tych przyczyn jest kluczowe dla skutecznej profilaktyki.

Czynniki genetyczne

Predyspozycje genetyczne odgrywają kluczową rolę w rozwoju dysplazji. Schorzenie to jest dziedziczone poligenowo, co oznacza, że za jego występowanie odpowiada wiele genów. Dlatego nawet jeśli oboje rodzice nie wykazują objawów dysplazji, mogą przekazać predyspozycje do jej rozwoju potomstwu. Rasy szczególnie narażone na dysplazję stawu biodrowego to duże i olbrzymie psy, takie jak:

• Owczarek niemiecki
• Labrador retriever
• Golden retriever
• Bernardyn
• Rottweiler
• Mastif

Z kolei dysplazja stawu łokciowego częściej występuje u takich ras jak berneński pies pasterski, labrador retriever, golden retriever czy rottweiler.

Czynniki środowiskowe

Nawet przy genetycznych predyspozycjach, odpowiednie warunki życia mogą zmniejszyć ryzyko rozwoju dysplazji lub złagodzić jej objawy. Do najważniejszych czynników środowiskowych należą:

Żywienie – zbyt kaloryczna dieta prowadząca do nadwagi oraz szybkiego wzrostu szczeniąt z dużych ras znacząco zwiększa ryzyko rozwoju dysplazji. Dodatkowe kilogramy powodują większe obciążenie stawów, przyspieszając ich degenerację.

Aktywność fizyczna – zarówno zbyt intensywny wysiłek u młodych psów, jak i brak odpowiedniej aktywności mogą negatywnie wpływać na rozwój stawów. Szczególnie niebezpieczne są skoki, gwałtowne hamowania czy bieganie po schodach u szczeniąt dużych ras przed ukończeniem pełnego rozwoju szkieletu.

Podłoże – śliskie powierzchnie, po których porusza się pies, mogą prowadzić do mikrourazów stawów, zwiększając ryzyko rozwoju dysplazji.

Objawy dysplazji u psów

Symptomy dysplazji mogą pojawić się już u młodych psów w wieku 4-12 miesięcy, ale często choroba rozwija się stopniowo i objawy stają się widoczne dopiero u starszych zwierząt. Nasilenie objawów zależy od stopnia zaawansowania choroby i indywidualnej wrażliwości psa na ból.

Pierwsze oznaki dysplazji stawu biodrowego to najczęściej:

• Trudności we wstawaniu po dłuższym odpoczynku
• Niechęć do chodzenia po schodach (szczególnie w górę)
• „Królicze” podskakiwanie – pies biega używając obu tylnych łap jednocześnie
• Ograniczona aktywność i szybkie męczenie się
• Kołysanie biodrami podczas chodu (tzw. „kaczkowaty” chód)
• Widoczne osłabienie tylnych kończyn
• Kulawizna, która nasila się po wysiłku

W przypadku dysplazji stawu łokciowego charakterystyczne objawy to:

• Sztywny chód przednich łap
• Wyraźna kulawizna jednej lub obu przednich kończyn
• Odwodzenie łokci na zewnątrz podczas chodu
• Obrzęk w okolicy stawu łokciowego
• Bolesność przy zginaniu i prostowaniu łokcia

Wiele psów z dysplazją nauczyło się ukrywać ból, dlatego właściciele często nie zauważają wczesnych objawów choroby. Regularne badania profilaktyczne u weterynarza mogą pomóc w wykryciu problemu zanim stanie się on poważny.

Diagnostyka dysplazji

Właściwa diagnoza dysplazji wymaga specjalistycznego badania. Lekarz weterynarii najpierw przeprowadza badanie kliniczne, oceniając chód psa, zakres ruchu w stawach oraz sprawdzając obecność bólu przy manipulacji kończyną. Jednak złotym standardem w diagnostyce dysplazji jest badanie radiologiczne (RTG).

W przypadku dysplazji stawu biodrowego zdjęcie rentgenowskie wykonuje się u psów, które ukończyły co najmniej 12 miesięcy (duże rasy) lub 24 miesiące (olbrzymie rasy), gdy ich układ kostny jest już w pełni rozwinięty. Badanie przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym lub głębokiej sedacji, aby zapewnić odpowiednie ułożenie psa i uzyskać miarodajne zdjęcia.

Na podstawie zdjęć RTG określa się stopień dysplazji według międzynarodowych standardów. W Europie najczęściej stosuje się klasyfikację FCI (Fédération Cynologique Internationale), która wyróżnia pięć stopni dysplazji:

• A – staw prawidłowy
• B – staw przejściowy (graniczny)
• C – lekka dysplazja
• D – średnia dysplazja
• E – ciężka dysplazja

Koszt badania na dysplazję u psa waha się od 300 do 600 złotych, w zależności od regionu i kliniki. Cena ta obejmuje zazwyczaj znieczulenie, wykonanie zdjęć RTG oraz ich ocenę przez specjalistę.

Leczenie dysplazji u psów

Dysplazja jest schorzeniem nieuleczalnym, jednak odpowiednie postępowanie może znacząco poprawić komfort życia psa i spowolnić postęp choroby. Wybór metody leczenia zależy od wieku psa, stopnia zaawansowania choroby, ogólnego stanu zdrowia oraz możliwości finansowych właściciela.

Leczenie zachowawcze

Ten rodzaj terapii stosuje się w przypadkach łagodnej i umiarkowanej dysplazji oraz u psów, które z różnych powodów nie mogą być poddane leczeniu chirurgicznemu. Obejmuje ono:

Kontrolę wagi – utrzymanie optymalnej masy ciała jest kluczowe, gdyż każdy dodatkowy kilogram zwiększa obciążenie chorych stawów.

Farmakoterapię – leki przeciwzapalne i przeciwbólowe (NLPZ) pomagają zmniejszyć ból i stan zapalny. W zaawansowanych przypadkach stosuje się również leki chondroprotekcyjne, które wspomagają regenerację chrząstki stawowej.

Fizykoterapię – obejmuje ona hydroterapię (pływanie i bieżnie wodne), masaże, ćwiczenia wzmacniające mięśnie oraz terapię laserową. Te metody pomagają wzmocnić mięśnie stabilizujące staw, poprawić zakres ruchu i zmniejszyć ból.

Suplementację – preparaty zawierające glukozaminę, chondroitynę, MSM czy kwasy omega-3 mogą wspierać zdrowie stawów i spowalniać proces degeneracji chrząstki.

Leczenie chirurgiczne

W przypadkach zaawansowanej dysplazji lub gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, rozważa się interwencję chirurgiczną. Do najczęściej wykonywanych zabiegów należą:

Osteotomia miednicy – zabieg polega na przecięciu i zmianie położenia kości miednicy, aby lepiej obejmowała główkę kości udowej. Jest to metoda stosowana głównie u młodych psów przed rozwojem zmian zwyrodnieniowych.

Całkowita wymiana stawu biodrowego – zabieg polega na zastąpieniu chorego stawu sztuczną protezą. Jest to najbardziej skuteczna metoda leczenia zaawansowanej dysplazji, jednak kosztowna i wymagająca długiej rehabilitacji.

Resekcja artroplastyczna głowy i szyjki kości udowej – zabieg polega na usunięciu główki kości udowej, co eliminuje bolesne tarcie w stawie. Jest to metoda stosowana głównie u mniejszych psów lub jako ostateczność u dużych ras.

Koszt leczenia chirurgicznego dysplazji jest znaczący – od kilku do nawet kilkunastu tysięcy złotych, w zależności od wybranej metody i kliniki.

Profilaktyka dysplazji

Choć nie można całkowicie wyeliminować ryzyka dysplazji u psów predysponowanych genetycznie, odpowiednie działania profilaktyczne mogą znacząco zmniejszyć prawdopodobieństwo jej wystąpienia lub złagodzić jej przebieg.

Odpowiedzialna hodowla – kluczową rolę w ograniczaniu występowania dysplazji odgrywa selekcja hodowlana. Do rozrodu powinny być dopuszczane wyłącznie psy wolne od dysplazji, co potwierdza badanie RTG. Kupując szczenię rasy predysponowanej do dysplazji, warto upewnić się, że oboje rodzice mają certyfikaty potwierdzające zdrowe stawy.

Właściwe żywienie – szczenięta ras dużych i olbrzymich powinny otrzymywać karmę dostosowaną do ich potrzeb, która zapewnia kontrolowany wzrost. Zbyt szybki przyrost masy ciała i nadwaga znacząco zwiększają ryzyko rozwoju dysplazji.

Kontrolowana aktywność fizyczna – u szczeniąt dużych ras należy unikać nadmiernego obciążania stawów. Oznacza to ograniczenie skoków, gwałtownych zwrotów, biegania po schodach czy po śliskich powierzchniach do czasu ukończenia wzrostu (około 12-18 miesięcy). Jednocześnie ważne jest zapewnienie umiarkowanej, regularnej aktywności, która wzmacnia mięśnie stabilizujące stawy.

Regularne badania kontrolne – wczesne wykrycie dysplazji pozwala na szybkie wdrożenie leczenia, co może znacząco poprawić rokowania. Właściciele psów ras predysponowanych powinni regularnie konsultować się z weterynarzem i być wyczuleni na pierwsze objawy choroby.

Jakość życia psa z dysplazją

Pytanie „ile żyje pies z dysplazją” często nurtuje właścicieli czworonogów z tym schorzeniem. Warto podkreślić, że sama dysplazja rzadko jest przyczyną skrócenia życia psa. Przy odpowiednim leczeniu i opiece, psy z dysplazją mogą dożyć podobnego wieku jak ich zdrowi rówieśnicy, choć jakość ich życia może być obniżona.

Kluczem do zapewnienia dobrego komfortu życia psu z dysplazją jest kompleksowa opieka, która obejmuje:

• Regularne wizyty kontrolne u weterynarza
• Dostosowanie aktywności fizycznej do możliwości psa
• Utrzymanie optymalnej wagi ciała
• Zapewnienie wygodnego miejsca do odpoczynku (ortopedyczne legowisko)
• Unikanie śliskich powierzchni w domu
• Pomoc przy wchodzeniu do samochodu czy na kanapę (rampy, schodki)
• Stosowanie się do zaleceń weterynarza dotyczących farmakoterapii i rehabilitacji

Właściciele psów z dysplazją powinni nauczyć się rozpoznawać oznaki bólu u swoich pupili i reagować na nie, dostosowując leczenie pod nadzorem weterynarza. Nieleczona dysplazja prowadzi do postępujących zmian zwyrodnieniowych, które znacząco obniżają jakość życia psa i powodują chroniczny ból.

Badania pokazują, że psy z dysplazją, które otrzymują kompleksową opiekę, mogą prowadzić aktywne i szczęśliwe życie mimo choroby. Kluczem jest wczesna diagnoza i konsekwentne leczenie.

Dysplazja to poważne schorzenie, które wymaga odpowiedzialnego podejścia zarówno ze strony hodowców, jak i właścicieli psów. Świadomość ryzyka, regularne badania i właściwa opieka mogą znacząco zmniejszyć wpływ tej choroby na życie czworonogów. Pamiętajmy, że pies z dysplazją potrzebuje nie tylko fachowej pomocy weterynaryjnej, ale również cierpliwości, zrozumienia i miłości ze strony swojego opiekuna.